Viêm xoang bướm do nấm – căn bệnh thầm lặng dễ gây biến chứng ở người lớn tuổi

BS.CKII. Ngô Đức Minh Huy, Trưởng khoa Tai mũi họng – BS.CKI. Nhâm Tấn Đạt - Khoa Tai Mũi Họng

----

Vừa qua, khoa Tai Mũi Họng – Bệnh viện Nhân dân 115 đã tiếp nhận và điều trị thành công cho một bệnh nữ 67 tuổi được chẩn đoán Viêm xoang bướm Trái do nấm. Theo BS. Nhâm Tấn Đạt, người bệnh đến khám tại phòng khám Tai Mũi Họng – Bệnh viện Nhân dân 115 trong tình trạng đau đầu kéo dài nhiều tháng nay kèm chảy mũi có mùi hôi. Người bệnh đã được khám và điều trị tại một số cơ sở y tế thì triệu chứng có cải thiện nhưng sau đó quay trở lại ngay khi ngưng thuốc. Tại bệnh viện, người bệnh đã được thăm khám và nghi ngờ mắc viêm xoang do nấm nên được chụp CT scan Mũi xoang và các cận lâm sàng khác. Kết quả chụp CT scan và cận lâm sàng xác định người bệnh mắc Viêm xoang bướm trái do nấm kèm tình trạng nhiễm trùng xoang bướm. Bên cạnh đó, người bệnh cũng được ghi nhận mắc nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh thận mạn giai đoạn III, đái tháo đường típ 2

Hình ảnh khối nấm xoang bướm bên Trái (mũi tên đỏ)

Các bác sĩ Bệnh viện Nhân dân 115 đã tích cực phối hợp điều trị nhiều chuyên khoa Tai mũi họng, Tim mạch tổng quát, Nội thận – Miễn dịch ghép, Nội tiết nhằm ổn định các bệnh đồng mắc của người bệnh. Khi tình trạng cho phép, các bác sĩ khoa Tai mũi họng đã tiến hành phẫu thuật nội soi mở xoang bướm lấy sạch mô nấm, mô hoại tử, mô viêm trong lòng xoang cho người bệnh đồng thời lấy mẫu bệnh phẩm nghi nấm gửi xét nghiệm Giải phẫu bệnh. Sau phẫu thuật, người bệnh tiếp tục được theo dõi và điều trị tại khoa Tai Mũi Họng và được rút miếng cầm máu 2 ngày sau mổ. Đến thời điểm xuất viện, người bệnh đã không còn đau đầu và chảy mũi. Trường hợp này cho thấy bệnh lý viêm xoang bướm do nấm là một bệnh lý thầm lặng dễ bị bỏ sót dễ gây biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở người lớn tuổi với nhiều bệnh lý nền.

Viêm xoang bướm do nấm là gì?

Viêm xoang bướm do nấm là một dạng nhiễm nấm không xâm lấn, thường gặp trong nhóm bệnh lý viêm xoang do nấm. Khối nấm hình thành trong lòng xoang bướm, nơi nằm sâu trong hốc mũi tiếp giáp với nhiều cấu trúc quan trọng nền sọ, dây thần kinh thị giác, tuyến yên, động mạch cảnh trong.

Khối nấm thường là do các loại nấm sợi (chủ yếu Aspergillus spp.) phát triển lâu ngày, tạo thành một “quả bóng” đặc quánh màu nâu đen hoặc xanh xám. Bệnh thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi, đặc biệt ở nữ giới nhiều hơn nam giới.

Điểm đáng chú ý là bệnh diễn tiến âm thầm, triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với viêm xoang mạn tính thông thường. Chính vì vậy, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi bệnh đã kéo dài, thậm chí có biến chứng nguy hiểm.

Chẩn đoán nấm xoang bướm như thế nào?

Triệu chứng lâm sàng của nấm xoang bướm thường mơ hồ và không đặc hiệu. Người bệnh có thể than phiền:

• Nhức đầu âm ỉ vùng đỉnh hoặc vùng sau hốc mắt.
• Đau lan lên trán hoặc thái dương, thường kéo dài, dùng thuốc giảm đau ít hiệu quả.
• Nghẹt mũi hoặc chảy dịch mũi, có thể có mùi hôi.
• Một số trường hợp có thể giảm thị lực thoáng qua hoặc mờ mắt do khối nấm chèn ép dây thần kinh thị giác.

Để chẩn đoán xác định, bác sĩ sẽ chỉ định:

• Nội soi mũi xoang: có thể thấy dịch nhầy đặc, màu bất thường, hoặc nghi ngờ có khối trong khe mũi.
• Chụp CT scan xoang: hình ảnh đặc trưng là xoang bướm mờ, có các chấm vôi hóa rải rác, thành xoang có thể dày lên. Đây là dấu hiệu gợi ý mạnh mẽ đến nấm xoang.
• MRI não – xoang: giúp đánh giá chính xác hơn mức độ lan rộng, đồng thời phân biệt với khối u hoặc viêm xoang khác.
• Giải phẫu bệnh: mẫu mô nấm sau phẫu thuật sẽ được gửi xét nghiệm để khẳng định chẩn đoán.

Biến chứng nguy hiểm của nấm xoang bướm

Do vị trí xoang bướm nằm sát nhiều cấu trúc quan trọng, khối nấm nếu không phát hiện và xử trí kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng:

• Tổn thương thần kinh thị giác: gây giảm thị lực đột ngột, thậm chí mù không hồi phục.
• Viêm mô tế bào quanh hốc mắt hoặc áp xe ổ mắt.
• Viêm màng não, áp xe não: do nhiễm trùng lan rộng.

Mặc dù đây là thể nấm không xâm lấn, nhưng hậu quả lại có thể nặng nề nếu chẩn đoán chậm trễ. Do đó, việc cảnh giác và phát hiện sớm là yếu tố then chốt trong điều trị.

Phương pháp điều trị nấm xoang bướm

Điều trị chuẩn mực hiện nay là phẫu thuật nội soi mũi xoang. Bác sĩ sẽ sử dụng hệ thống nội soi hiện đại để tiếp cận xoang bướm qua đường mũi, mở rộng lỗ xoang và lấy trọn khối nấm bên trong. Sau khi làm sạch, xoang được dẫn lưu tốt để ngăn ngừa tái phát.

Một số điểm người bệnh cần lưu ý:

• Chăm sóc sau mổ: người bệnh cần tái khám định kỳ để bác sĩ nội soi kiểm tra và làm sạch vảy mũi, đồng thời theo dõi nguy cơ tái phát.
• Tiên lượng: đa số người bệnh hồi phục tốt sau phẫu thuật, triệu chứng nhức đầu giảm nhanh chóng, chất lượng cuộc sống được cải thiện rõ rệt.

Lời khuyên của bác sĩ dành cho người bệnh

• Không chủ quan với đau đầu kéo dài: Nếu bạn thường xuyên nhức đầu vùng chẩm, sau mắt hoặc giữa trán mà dùng thuốc không giảm, hãy đến khám chuyên khoa Tai Mũi Họng.
• Khám tầm soát khi có bất thường về thị lực: mờ mắt, nhìn đôi hoặc giảm thị lực thoáng qua có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thần kinh thị giác do khối nấm chèn ép.
• Tuân thủ tái khám sau phẫu thuật: để đảm bảo xoang được dẫn lưu tốt, tránh tái phát và phát hiện kịp thời các biến chứng nếu có.
• Giữ vệ sinh mũi xoang: rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý, tránh môi trường ô nhiễm, khói bụi và không tự ý dùng thuốc kéo dài khi chưa có chỉ định của bác sĩ.