Người bệnh đái tháo đường thường gặp biến chứng gì?

Phương Yên - yenjapan2008…@gmail.com

Thưa bác sĩ,

Mẹ cháu bị mắc bệnh đái tháo đường từ năm 2002, nửa năm trở về đây mẹ cháu thấy mắt bị một vệt đen, khả năng nhìn giảm sút, dạo gần đây lại có biểu hiện đau tức ngực, khó thở, huyết áp cao. Cháu xin hỏi đó có phải là biểu hiện biến chứng của đái tháo đường và cách chữa trị thế nào?

Cháu cũng muốn hỏi thêm là người bệnh đái tháo đườngthường gặp biến chứng gì? Làm sao ngăn ngừa biến chứng đái tháo đường ạ?


ThS.BS Võ Tuấn Khoa - khoa Nội tiết, Bệnh viện Nhân Dân 11:

Thân chào cháu Phương Yên,

Ở người bình thường, glucose có trong thức ăn khi đến dạ dày sẽ ngấm qua thành ruột vào máu làm tăng glucose trong máu. Khi đó tuyến tụy sẽ tiết ra một chất tên là insulin, gọi nôm na là chìa khóa, insulin có tác dụng giúp đưa glucose vào trong các tế bào (chủ yếu tế bào gan, tế bào cơ và tế bào mỡ) tạm gọi là các kho để sử dụng hoặc dự trữ, từ đó nồng độ glucose máu giảm xuống. Như vậy, đái tháo đường phát sinh từ một trong hai tình huống sau:

- Không có chất insulin tức là không có chìa khóa để mở kho nên glucose sẽ tăng cao trong máu. Đây là trường hợp đái tháo đường típ 1 (chiếm 5%).

- Các tế bào không sử dụng hết glucose,nghĩa là giảm tác dụng của insulin,hay nói cách khác tức là ổ khóa bị hư khó mở có thể kèm theo giảm tiết số lượng insulin một phần. Đây là trường hợp đái tháo đường típ 2 (chiếm đa số 95%).

Biến chứng ở người đái tháo đường có thể chia thành hai nhóm:

- Biến chứng cấp tính(ở cả hai loại típ 1 và típ 2)

Hôn mê nhiễm xê-tôn axít: nguyên nhân do cơ thể thiếu insulin tuyệt đối làm cho chất đường trong máu chuyển hóa theo con đường bất thường khác sinh ra nhiều chất xê-tôn là một chất độc đối với cơ thể và có tính axít. Triệu chứng thường biểu hiện rầm rộ với tiểu nhiều, ăn nhiều, uống nhiều, sụt ký rồi nhanh chóng đi vào hôn mê, tử vong. Biến chứng này đôi khi là biểu hiện đầu tiên của đái tháo đường típ 1

Hôn mê tăng áp lực thẩm thấu máu: thường gặp ở đái tháo đường típ 2, với triệu chứng đường huyết tăng rất cao kèm triệu chứng mất nước trầm trọng

Hôn mê hạ đường huyết quá mức: hạ đường huyết là biến chứng rất thường gặp ở cả hai típ, biểu hiện từ mức độ nhẹ (run tay, hồi hộp, cồn cào, nhìn mờ…) đến mức độ nặng (lú lẫn, lơ mơ, hôn mê, tử vong)

- Biến chứng mạn tính

Đối với đái tháo đường típ 1

Theo thời gian, các biến chứng ở đái tháo đường típ 1 có thể tác động lên nhiều cơ quan trong cơ thể như tim, mạch máu, dây thần kinh, mắt và thận. Tuy nhiên, duy trì mức đường huyết gần bình thường sẽ làm giảm đáng kể các biến chứng này.

Các biến chứng bao gồm:

Tổn thương tim và mạch máu: bệnh đái tháo đường làm gia tăng nguy cơ các vấn đề mạch máu như bệnh mạch vành với đau thắt ngực, đột quị tim, đột quị não, hẹp động mạch ở chân và tăng huyết áp.

Tổn thương dây thần kinh: đường tăng cao làm hư hại các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng sợi thần kinh nhất là ở chân, gây mất cảm giác bảo vệ bàn chân, gây triệu chứng châm chích, nóng rát…dẫn đến nguy cơ loét chân và đoạn chi.

Tổn thương thận: thận chứa hàng triệu mạch máu nhỏ để lọc chất gây hại cho cơ thể. Đái tháo đường có thể làm hư hại hệ thống lọc này, nếu nặng có thể gây suy thận và cuối cùng phải lọc thận hay ghép thận.

Tổn thương mắt: đái tháo đường làm tổn thương các mạch máu nuôi võng mạc và có thể gây mù cho người bệnh. Ngoài ra, đái tháo đường cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh mắt khác như đục thủy tinh thể (cườm khô) và tăng nhãn áp (cườm nước)

Biến chứng trên thai: đường huyết cao có thể gây nguy hiểm trầm trọng cho con (sảy thai, thai chết lưu, khuyết tật thai) và mẹ (tiền sản giật, hôn mê nhiễm xê-tôn axít, tăng huyết áp nặng, tổn thương võng mạc)

Đối với đái tháo đường típ 2:

Kiểm soát đường huyết tốt giúp ngăn ngừa các biến chứng mạn tính. Các biến chứng này tiến triển trong nhiều năm và đều liên quan đến mức độ kiểm soát đường huyết trước đó. Theo thời gian, tình trạng đường huyết cao gây tổn thương mạch máu lớn và mạch máu nhỏ.

Biến chứng mạch máu nhỏ:

Các mạch máu nhỏ có thể bị tổn thương do tình trạng tăng đường huyết thường xuyên và lâu dài, chủ yếu tại các cơ quan sau:

- Mắt: gây nên bệnh đục thủy tinh thể và/hoặc bệnh võng mạc. Cả hai bệnh đều có thể làm mất thị lực. Cần giữ ổn định đường huyết và khám mắt có nhỏ thuốc dãn đồng tử hàng năm

- Thận:bệnh thận đái tháo đường có thể dẫn đến suy thận phải lọc thận hoặc ghép thận. Đường huyết cao là nguyên nhân chính gây suy thận. Để phát hiện sớm, người bệnh cần làm xét nghiệm nước tiểu định lượng vi đạm niệu

- Thần kinh:các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng dây thần kinh dễ bị hư hại do đường huyết tăng cao và đôi khi là triệu chứng phát hiện bệnh. Bệnh có thể biểu hiện ở bất kỳ dây thần kinh nào, tuy nhiên điển hình nhất ở bàn chân khiến người bệnh có cảm giác châm chích, bỏng rát, mất cảm giác đau…là nguy cơ đưa đến loét chân, nhiễm trùng chân và đoạn chi.

Biến chứng mạch máu lớn:

Đái tháo đường típ 2 có thể ảnh hưởng lên các mạch máu lớn thông qua việc tích tụ các mảng xơ vữa trong lòng mạch từ đó có thể gây đột quị tim, đột quị não và tắc nghẽn mạch máu chi dưới (bệnh động mạch ngoại vi chi dưới).

Để ngăn ngừa các biến chứng này, người bệnh cần kiểm soát đường huyết tốt và điều trị tối ứu các yếu tố nguy cơ tim mạch-chuyển hóa như: ngưng hút thuốc lá, giảm cân, kiểm soát huyết áp, điều trị rối loạn mỡ máu…

Trở lại câu hỏi của cháu, mẹ cháu bị đái tháo đường gần 20 năm là khoảng thời gian đủ dài để xuất hiện nhiều biến chứng của bệnh, theo tôi cháu cần đưa mẹ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để khám và tầm soát biến chứng càng sớm càng tốt, đặc biệt ưu tiên biến chứng mắt (nhiều khả năng bị triệu chứng ruồi bay là xuất huyết trong mắt, nên khám bác sĩ mắt ngay) và biến chứng tim mạch, biến chứng thận và bàn chân.

Chăm lo sức khỏe cho bố mẹ như cháu là điều rất tốt.

Mến chào cháu.

Trích nội dung chương trình Tư vấn trực tuyến
Thực hiện bởi trang tin AloBacsi.vn và Bệnh viện Nhân Dân 115
NGƯỜI THẦY THUỐC TRONG TÔI: Thần tốc cứu mạng bệnh nhân đột quỵ
Bệnh viện Nhân dân 115 hỗ trợ Bệnh viện Quận 7 thành lập đơn vị điều trị đột quỵ
Tiếp nhận mô hình đào tạo thực hành nội soi tiêu hóa Mikoto tích hợp trí tuệ nhân tạo Công ty TNHH Fujifilm Việt Nam
Thận trọng với viên thuốc điều trị đái tháo đường “hữu hiệu”
Công bố chất lượng bệnh viện năm 2024
Thông báo chiêu sinh chương trình đào tạo chứng chỉ kỹ thuật chuyên môn thận nhân tạo năm 2025
Thông báo chiêu sinh tổ chức chương trình đào tạo chứng chỉ kỹ thuật chuyên môn lọc màng bụng năm 2025
Thông báo chiêu sinh chương trình đào tạo chứng chỉ kỹ thuật chuyên môn phẫu thuật nối thông động - tĩnh mạch để chạy thận nhân tạo (AVF)
Từ bao tử cá lóc đến phòng mổ: bài học đắt giá về an toàn thực phẩm
Quyết định xếp cấp chuyên môn kỹ thuật đối với Bệnh viện Nhân dân 115
Yêu cầu báo giá dịch vụ thẩm định giá Thiết bị y tế (bơm tiêm điện, máy gây mê, ERCP, CT-Scanner các loại, siêu âm các loại)
Social Zalo Zalo Social Facebook Facebook Social Youtube Youtube