“Bé ăn lành – Bé thông minh – Cả nhà yên tâm!”
Dinh dưỡng cho trẻ em – tưởng chừng đơn giản, nhưng thực chất lại là một hành trình dài đòi hỏi kiến thức, kiên nhẫn và cả tình yêu thương của cha mẹ. Với mong muốn đồng hành cùng gia đình trong việc xây dựng nền tảng sức khỏe cho trẻ ngay từ những năm đầu đời, Hội Chữ thập đỏ Bệnh viện Nhân dân 115 xin chia sẻ một số thông tin quan trọng và dễ áp dụng trong chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ.
I. Ăn là để lớn – Nhưng ăn thế nào mới lớn khỏe, lớn thông minh?
1. Giai đoạn vàng trong 1.000 ngày đầu đời
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 1.000 ngày đầu tiên từ lúc mang thai đến khi trẻ được 2 tuổi là giai đoạn quan trọng bậc nhất trong việc hình thành cấu trúc não bộ, chiều cao và hệ miễn dịch. Đây là “thời điểm vàng” mà mỗi gia đình cần tận dụng tối đa để tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của trẻ
2. Hậu quả của dinh dưỡng sai lệch
- Thiếu vi chất dinh dưỡng (sắt, kẽm, vitamin): dẫn đến thiếu máu, suy giảm miễn dịch, chậm tăng trưởng.
- Thừa năng lượng: làm tăng nguy cơ béo phì, gan nhiễm mỡ, rối loạn chuyển hóa ngay từ tuổi mầm non
II. Những sai lầm phổ biến trong chăm sóc dinh dưỡng trẻ em
1. Ép ăn quá mức
Biến bữa ăn thành áp lực khiến trẻ sợ, ghét ăn, rối loạn hành vi ăn uống, ảnh hưởng lâu dài đến tâm lý.
2. Cho trẻ ăn cháo xay kéo dài
Gây hạn chế khả năng nhai, ảnh hưởng đến phát triển cơ – xương hàm và ngôn ngữ.
3. Ăn quá nhiều đạm, uống sữa thay bữa chính
Có thể gây táo bón, thiếu chất xơ, rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng.
III. Dinh dưỡng đúng cách – Bí quyết giúp trẻ khỏe mạnh từ bên trong
1. Tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”
- Đúng độ tuổi: Ăn dặm từ 6 tháng tuổi, đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm (bột đường – đạm – rau củ – chất béo).
- Đúng thời điểm: Không ăn quá trễ, không vừa ăn vừa chơi hoặc xem thiết bị điện tử.
- Đúng số lượng: Không ép trẻ ăn vượt nhu cầu thực tế.
- Đúng cách chế biến: Ưu tiên hấp, luộc, hạn chế chiên rán. Không nêm gia vị đậm trước 1 tuổi.
2. Bổ sung lợi khuẩn (Probiotic) và chất xơ hòa tan (Prebiotic)
Hệ vi sinh đường ruột ảnh hưởng đến 70% hoạt động miễn dịch của trẻ.
Nghiên cứu Ouwehand, 2002; Szajewska, 2016 cho thấy trẻ được bổ sung Probiotic, Prebiotic có tỷ lệ mắc tiêu chảy và viêm hô hấp thấp hơn đáng kể
3. Nước “người hùng thầm lặng” nhưng không thể thiếu
Nước chiếm hơn 70% cơ thể và là thành phần quan trọng giúp duy trì hoạt động của não bộ, hệ tuần hoàn, tiêu hóa, điều hòa thân nhiệt và đào thải chất độc. Trẻ em – đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ – có nhu cầu nước cao hơn người lớn tính theo cân nặng, nhưng khả năng báo hiệu cơn khát lại kém hơn, khiến nguy cơ mất nước và rối loạn điện giải xảy ra rất nhanh nếu không được theo dõi sát.
Lưu ý "Trẻ không khát không có nghĩa là trẻ không cần uống nước!"
Khi trẻ bị sốt, tiêu chảy, nôn ói, thời tiết nóng bức, vận động nhiều– nguy cơ mất nước tăng cao.
Cho trẻ uống nước lọc, hạn chế nước ngọt, nước có gas.
ORS (oresol) là “cứu tinh” khi trẻ bị tiêu chảy – sốt – nôn ói, nên luôn có sẵn trong gia đình để bổ sung nước và điện giải theo tỷ lệ khuyến cáo trong trường hợp nước lọc không thể thay thế hoàn toàn
IV. Gia đình – Nhân tố quyết định thành công trong hành trình nuôi con khỏe “Trẻ học bằng... nhìn chứ không học bằng lời”
- Bạn ăn rau → con ăn rau.
- Bạn ôm điện thoại → con đòi iPad.
- Bạn la hét khi con biếng ăn → con học cách... sợ bữa ăn.
Cha mẹ chính là “gương phản chiếu hành vi” đầu tiên và mạnh nhất của trẻ
- Ăn cùng con, tạo không khí vui vẻ, gần gũi trong mỗi bữa ăn.
- Theo dõi thường xuyên chiều cao, cân nặng theo biểu đồ tăng trưởng của WHO.
- Tôn trọng sở thích, cảm giác đói – no của trẻ, tránh sử dụng thức ăn như hình thức trừng phạt hoặc trọng thưởng.
“Bữa ăn là cơ hội yêu thương, không phải cuộc chiến!”
Kết luận
“Một chiếc bụng no không bằng một hệ tiêu hóa khỏe mạnh!”
Hãy bắt đầu từ những điều đơn giản mỗi ngày: một bữa ăn đủ chất, một nụ cười trong bữa ăn, một lời khen khích lệ, đúng thời điểm.
Dinh dưỡng khoa học là nền tảng để trẻ phát triển trí tuệ, thể chất và cảm xúc toàn diện.
Hãy cùng nhau nuôi dưỡng tương lai trẻ từ chiếc dạ dày khỏe mạnh hôm nay!
Tài liệu tham khảo
- Black RE et al. Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. Lancet, 2013.
- WHO. Complementary feeding: report of the global consultation., 2021.
- Szajewska H, et al. Probiotics in the prevention of antibiotic-associated diarrhea in children. J Pediatr Gastroenterol Nutr, 2016.
- Ouwehand AC, et al. Probiotic and other functional microbes: from markets to mechanisms. Curr Opin Biotechnol, 2002.
TS.BS Lê Thị Tuyết Phượng
Zalo
Facebook
Youtube