Xạ trị và chăm sóc sau xạ trị

I. Xạ trị là gì?

Xạ trị là một phương pháp điều trị bệnh ung thư sử dụng những tia có sóng năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư.

Xạ trị giống với phẫu thuật ở chỗ điều trị tại chỗ nên chỉ gây ảnh hưởng đến 1 vị trí đặc biệt trong cơ thể, chứ không ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể như hóa trị.

Xạ trị có khả năng chữa khỏi 1 số loại bệnh ung thư nhất định, bên cạnh đó, xạ trị còn giúp hỗ trợ trước và sau phẫu thuật, làm tăng hiệu quả của hóa trị và làm giảm những triệu chứng do bệnh ung thư gây nên.

Xạ trị, hóa trị và phẫu thuật có thể được sử dụng cùng 1 lúc đối với nhiều loại ung thư.

Nên thông qua ý kiến của bác sĩ điều trị đối với bất cứ thuốc nào bệnh nhân muốn uống thêm hay đang sử dụng trong quá trình xạ trị.

II. Một số tác dụng phụ cần lưu ý:

Mệt: là kết quả của thiếu máu, thiếu ngủ, đau, stress, ăn uống kém. Người bệnh trong quá trình điều trị không nên làm việc quá sức, có thể tập thể dục nhẹ.
   
Tổn thương da: ở vùng điều trị da trở nên đỏ, tấy, sau vài tuần thì có thể khô. Ở một số vị trí da có thể ẩm ướt, loét và đau. Do đó, trong quá trình điều trị, người bệnh nên tránh kích thích vùng da điều trị, tắm rửa với nước ấm, sữa tắm nhẹ. Không nên mặc đồ chật, không chà xát, gãi, làm xước vùng da điều trị. Tránh đi dưới nắng và để những vật nóng hoặc lạnh áp vào vùng da điều trị. Nên hỏi bác sĩ điều trị về các loại hóa mỹ phẩm sử dụng cho da.

Rụng tóc: chỉ xảy ra khi chiếu xạ ở vùng đầu và có khả năng mọc lại sau điều trị.

Ăn uống: ăn khi đói ngay cả khi không phải là bữa ăn chính, chia làm nhiều bữa ăn nhỏ, ăn uống đủ chất, dùng thêm các loại thực phẩm giàu năng lượng như: bơ, sữa, trứng, nước ép (trái cây, rau, thịt )…

Chăm sóc răng miệng: là một vấn đề cần lưu ý trong khi xạ trị, đặc biệt ở vùng đầu - mặt - cổ. Vệ sinh răng miệng bằng bàn chải mềm thường xuyên 4 lần/ ngày hoặc theo hướng dẫn của nha sĩ hoặc bác sĩ; không sử dụng các loại thực phẩm có chứa a-xít gây kích thích họng miệng, không hút thuốc, không uống rượu, tránh sử dụng các loại thực phẩm nhiều gia vị, thô cứng

Nôn ói: một vài bệnh nhân sau khi xạ trị vùng bụng có thể cảm thấy buồn nôn. Nên ăn nhẹ khoảng 1-2h trước khi xạ và ăn sau khi điều trị 1-2h. Ăn thức ăn lỏng mềm, ăn uống chậm rãi.

Tiêu chảy: bắt đầu vào khoảng tuần thứ 3-4 sau khi xạ trị vùng bụng hay khung chậu. Có thể tránh tiêu chảy bằng cách hạn chế các loại thức ăn sống và nhiều chất xơ ngay từ đầu quá trình điều trị. Dùng thức ăn nhiều Kali như chuối, khoai tây… để cung cấp lại khoáng chất mất khi tiêu chảy.

Sinh sản : trong quá trình xạ trị không nên có con. Nếu người bệnh đang mang thai trước khi điều trị và muốn có thai sau khi điều trị phải cung cấp thông tin và hỏi ý kiến bác sĩ điều trị về vấn đề này.

III. Khi nào nên liên hệ với bác sĩ:

- Đau không giảm, đặc biệt là luôn ở 1 vị trí

- Xuất hiện khối u bất thường

- Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, ăn uống kém

- Giảm cân không rõ nguyên nhân

- Sốt liên tục không rõ nguyên nhân

- Nổi ban hoặc chảy máu bất thường

- Bất kì triệu chứng bất thường khiến bạn lo lắng và các dấu hiệu đã được bác sĩ cảnh báo.